Schematherapie : Borderline
Schematherapie blijkt een goede behandelmethode voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis, zoals bijvoorbeeld een vermijdende, afhankelijke of borderline-persoonlijkheidsstoornis. In geval van de borderline-persoonlijkheidsstoornis resulteert schematherapie bij meer dan de helft van de patiënten in genezing en bij tweederde in klinisch relevante verbetering.
Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis hebben heen en weer zwalkende emoties, chaotische relaties en een gemis aan identiteit. Hun gedrag is impulsief. Mensen in hun omgeving voelen zich vaak gemanipuleerd en zeggen dat ze 'moeilijk' doen. Woede-uitbarstingen en crises komen vaak voor.
Schemamodi bij een borderline-persoonlijkheidsstoornis
De meeste mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) kennen vijf schemamodi: het verlaten, misbruikte kind, het boze kind, de straff ende kant, de beschermer en de gezonde volwassene. Patiënten met een BPS hebben twee modi die kenmerken hebben van het verwaarloosde, misbruikte of mishandelde kind dat zij vroeger waren. Deze schemamodi vertonen daarom gedrag dat kinderlijk is met heftige, soms onbeheersbaar lijkende emoties en zeer absolute ideeën. De drie andere modi hebben meer volwassen kenmerken. Twee daarvan, de straffende modus en de beschermer, zijn geen helpende modi, omdat zij de patiënt straffen voor, of afsluiten van, het voelen en uiten van emoties. Dit staat de ontwikkeling van de gezonde volwassene in de weg.
Het verlaten en misbruikte kind
Als deze modus voorop staat voel je je verlaten, hulpeloos, bang en bedreigd. Je hebt het gevoel, dat elk moment iets vreselijks kan gebeuren, dat niemand te vertrouwen is en dat er geen hulp zal komen.
Het boze kind
Als je zo kwaad wordt dat je de controle over jezelf verliest, staat het boze kind voorop. Je hebt het gevoel dat je onrechtvaardig en slecht behandeld bent en dat aanval de beste verdediging is. Ook kan hetzijn dat je impulsief je behoeften bevredigt uit een soort opstandigheid tegen de onrechtvaardige wereld.
De straffende kant
De straffende kant is een kant die de opvattingen verwoordt van een of meer opvoeders die je slecht behandeld hebben. Deze kant vindt het uiten van emoties slecht en vindt dat je strenge straf verdient voor alles wat je fout doet, of zelfs voor nare dingen die je per ongeluk overkomen. De straff ende kant geeft je het gevoel dat je slecht, dom of lelijk bent. Dit gevoel is soms zo sterk dat je denkt dat je niet mag bestaan. De straffende kant richt zich tegen de kindkanten.
De beschermer
Omdat zowel de heftige gevoelens van de kindkanten, als de straf die daarop volgt door de straff ende ouder kant, onverdraaglijk zijn, heb je manieren ontwikkeld om deze gevoelens niet meer te hebben. Soms uit zich dat als een gevoel van leegte en waarbij je bijna niks meer voelt. Het misbruik van verdovende middelen (alcohol, drugs) is ook een veelvoorkomende manier om gevoelens weg te drukken. Meestal sluit je je af voor andere mensen, zodat ze je geen kwaad kunnen doen.
De gezonde volwassene
Deze kant kan wel met emoties omgaan en problemen oplossen. Maar omdat er veel dingen in je jeugd zijn fout gegaan, heb je deze kant niet voldoende kunnen ontwikkelen en is hij er meestal niet als je hem nodig hebt.
Deze informatie is afkomstig uit het boek: Schematherapie bij borderline-persoonlijkheidsstoornis van Hannie van Genderen en Arnoud Arntz (© 2010, Uitgeverij Nieuwezijds)
Deze informatie is afkomstig uit het boek: Schematherapie bij borderline-persoonlijkheidsstoornis van Hannie van Genderen en Arnoud Arntz (© 2010, Uitgeverij Nieuwezijds)
