Schematherapie : Kinderen en jongeren
Het schematherapeutisch modusconcept kan gemakkelijk in het werk met kinderen en jongeren toegepast worden. Voor kinderen is het begrip schema vaak te abstract. Het is niet altijd nodig de schema’s met de cliënt te bespreken, omdat cliënten er zich vaak weinig bij kunnen voorstellen en schema’s mogelijk te cognitief zijn.
In het modusconcept voor volwassenen zijn er kindmodi, oudermodi, overlevingsmodi en de gezonde volwassene. In de therapie met kinderen en jongeren spreekt men van het gezonde, overeenkomstig zijn leeftijd competente kind.
Bij de modi is er vooral aandacht voor het gekwetste, het woedende, het impulsieve weinig gedisciplineerde en het gelukkige kind. In de kinder- en jeugdpsychotherapie is het belangrijk dat we bij de kindmodi onderzoeken of de modi al dan niet nog passend zijn voor de leeftijd, waarbij rekening wordt gehouden met de ontwikkeling van het kind.
Schemamodi bij kinderen en jongeren
Gekwetst kind: de geplaagde, de gekwetste, de vernederde
• Eenzaam of verlaten verdrietige kind
• Misbruikte of mishandelde kind: angstig, uitgeleverd, verloren, hulpeloos, machteloos, waardeloos
• Afhankelijke kind: verward, onzeker of geconfronteerd met te hoge eisen; verdriet, gekwetst zijn als internaliserende component
Boze en woedende kind: de woedende, de geërgerde
Het kind is gefrustreerd omdat zijn basisbehoeften niet werden bevredigd of zijn wensen onredelijk werden begrensd. Het krijgt woedeaanvallen. Het kind schreeuwt en is buiten zichzelf, vernielt dingen en kwetst zichzelf of anderen.
Woedend, gekwetst-zijn als externaliserende component
Impulsief kind: de onbezonnene, de ongecontroleerde, de onbeheerste
Het kind neigt tot impulsief, onbezonnen gedrag om zijn eigen behoeften te bevredigen zonder rekening te houden met anderen of mogelijke negatieve consequenties. Het is voor hem moeilijk om afstand te doen van plezier op de korte termijn ten voordele van doelen op de langere termijn.
Ongedisciplineerd kind: de tomeloze, op plezier gerichte
Het heeft moeite om routinematige of vervelende taken af te maken, het begint niet eens aan moeilijke opgaven. Het kind geeft snel op, doet geen moeite, houdt niet vol.
Verwend of egoïstisch kind: de verwende prins, de kleine koning
Het kind is – in tegenstelling tot het onopgevoede, ongedisciplineerde of impulsieve kind – gewend dat zijn wensen vervuld worden. Het is veeleisend en ontgoocheld als anderen niet aan zijn verwachtingen tegemoetkomen.
Gelukkig kind: happy child
Het kind is tevreden, voelt zich geliefd en waardevol, verbonden met anderen, zeker, maakt spontaan contact met anderen, is uitbundig in het spel, effectief en weerbaar omdat zijn basisbehoeften bevredigd zijn.
Andere kwaliteiten: uitbundig, in zijn schik en/of een beetje gek.