Ouders zijn deskundigen inzake hun eigen kinderen. Niemand kent je kind zo goed als jij. Als jij vermoedt dat er iets aan de hand is, heb je het waarschijnlijk bij het rechte eind. Uitzoeken wat het probleem zou kunnen zijn, hoe serieus het is en met wie je je zorgen kunt bespreken, is vaak erg lastig. Autisme is geen aandoening die bij de geboorte kan worden ontdekt. Baby’s met een autismespectrumstoornis zijn net zo mooi als andere baby’s. Er zijn geen onmiskenbare kenmerken en geen bloedtesten om de aandoening te ontdekken.

Hier vind je per leeftijdscategorie een overzicht van gedragskenmerken die zouden kunnen wijzen op een autismespectrumstoornis. Ga naar je huisarts als je bezorgd bent.

In het algemeen begint de bezorgdheid wanneer een kind ongeveer zeventien maanden is. Veel van deze gedragingen zijn ook waar te nemen bij kinderen die zich op een gezonde manier ontwikkelen, maar in die gevallen houdt het afwijkende gedrag na een paar dagen of weken meestal weer op. Ga naar je huisarts als je bezorgd bent.

Redenen voor bezorgdheid bij achttien maanden

- maakt slecht oogcontact met je;

- reageert niet meteen wanneer zijn of haar naam wordt genoemd;

- toont weinig interesse in andere mensen;

- lijkt in haar eigen wereld te verkeren;

- heeft een achterstand in de taalontwikkeling – kinderen zijn op deze leeftijd meestal in

  staat ten minste tien woorden te gebruiken;

- verliest taal – sommige kinderen stoppen woorden te gebruiken die ze eerst wel gebruikten

  en leren geen nieuwe woorden;

- gebruikt geen gebaren, zoals aanwijzen, om aan te geven dat ze iets wil hebben;

- pakt de hand van een volwassene en legt die op dingen die ze geopend wil hebben in plaats

  van dat ze gebaart, wijst of oogcontact en taal gebruikt;

- lijkt jouw gebaren, zoals aanwijzen, niet te begrijpen;

- speelt geen fantasiespelletjes, zoals doen alsof ze theevisite houdt;

- lijkt eerder gefascineerd door onderdelen van speelgoed dan dat ze ermee speelt op de

  manier die de bedoeling is – ze draait bijvoorbeeld voortdurend aan de wieltjes van een

  speelgoedauto in plaats van ermee over de grond te rijden;

- besteedt veel tijd aan het op een rij zetten van dingen en raakt veel meer van streek dan je

  zou mogen verwachten als ze verplaatst worden;

- beweegt zich ongebruikelijk – loopt bijvoorbeeld de hele tijd op haar tenen of laat haar

  handen excessief fladderen;

- staat erop objecten paarsgewijs mee te nemen, een in elke hand, en vaak van dezelfde

  vorm en kleur.

Bij sommige kinderen zal het op driejarige leeftijd duidelijk zijn dat er iets mis is. In de ernstiger gevallen van autisme bijvoorbeeld verkeert het kind misschien voornamelijk in zijn eigen wereld en lijkt het mensen te behandelen als objecten. Hij begrijpt taal misschien niet, lijkt meer gefascineerd door huishoudelijke voorwerpen dan door speelgoed, en zit langdurig heen en weer te schommelen of met zijn handen te fladderen. Anderen hebben veel subtielere symptomen die pas geleidelijk aan zichtbaar worden. Soms worden moeilijkheden duidelijker op de crèche of in de kleuterklas.

Redenen voor bezorgdheid bij drie tot vijf jaar

- maakt slecht oogcontact met jou of andere mensen;

- is weinig geïnteresseerd in andere mensen;

- speelt voornamelijk alleen en toont weinig interesse om met andere kinderen te spelen;

- vertoont een ongebruikelijke reactie op verdriet van anderen, lacht of negeert dit

  bijvoorbeeld;

- valt op door ander gedrag in het kinderdagverblijf of de crèche, zoals rond blijven lopen

  tijdens het voorlezen terwijl andere kinderen zitten;

- gebruikt taal die erg verschilt van andere kinderen – gebruikt bijvoorbeeld heel weinig taal,

  gebruikt heel veel taal (maar erg repetitief of langdradig), herhaalt zinnen uit films of

  tv-programma’s, aapt zinnen na die ze net heeft gehoord (dit wordt vaak ‘echolalie’

  genoemd), heeft begripsproblemen;

- heeft weinig of geen interesse in fantasiespelletjes of is in verwarring door het fantasiespel

  van andere kinderen;

- is niet geïnteresseerd om deel te nemen aan groepsspelletjes als In de maneschijn of staat

  erop ze op een bepaalde manier te spelen;

- is erg in beslag genomen door bepaalde spelletjes of bepaald speelgoed (speelt bijvoorbeeld

  dagen achtereen urenlang met hetzelfde) en raakt erg van streek als ze hiermee moet

  ophouden;

- is gepreoccupeerd met voor jonge kinderen ongebruikelijke dingen zoals lantaarnpalen,

  traliewerken, aardappelschillers, verkeersborden, stoplichten of logo’s;

- staat erop dat dingen hetzelfde blijven – bijvoorbeeld dat prullaria op precies dezelfde plek

  blijven staan;

- is gesteld op vaste routines – wil bijvoorbeeld naar een bepaalde kamer toe en op een

  bepaalde stoel zitten voordat ze iets anders doet;

- vertoont ongebruikelijke motoriek, zoals ronddraaien of heen en weer schommelen;

- maakt ongebruikelijke hand- of vingerbewegingen – fladdert bijvoorbeeld met de handen of

  beweegt de vingers voor zijn ogen heen en weer;

- is gefascineerd door de patronen of bewegingen van alledaagse voorwerpen – zet

  bijvoorbeeld boeken of autootjes op een rij, of beweegt telkens van haar hand heen en weer

  en bekijkt het patroon dat ze maakt;

- is erg gevoelig voor geluid en drukt bijvoorbeeld vaak de handen tegen zijn oren of raakt

  erg van streek van harde geluiden die andere mensen niet lijken te deren;

- is erg gevoelig voor geuren – ruikt bijvoorbeeld vaak aan voedsel voordat hij het opeet of

  besnuffelt herhaaldelijk kleding of andere mensen;

- heeft een erg gevoelige tastzin – aait bijvoorbeeld langdurig voorwerpen of heeft een

  zodanige afkeer van bepaalde stoffen dat de aanraking ervan hem